A Conferencia de Consejos Sociales das Universidades Españolas (CCS) celebrou os días 26 e 27 de xuño, en As Palmas de Gran Canaria, as xornadas conmemorativas do seu 20º aniversario, baixo a lema “Universidade e sociedade: 20 anos de colaboración para o futuro”. Un encontro celebrado no Paraninfo da ULPGC, cidade onde naceu en 2005, e que reuniu a representantes institucionais, académicos e empresariais nacionais e internacionais para reflexionar sobre os principais retos que enfronta a universidade española.
A inauguración institucional contou coa participación do reitor da ULPGC, Lluís Serra Majem; a conselleira de Universidades, Ciencia, Innovación y Cultura do Gobierno de Canarias, Migdalia Machín Tavío e o viceconselleiro de Universidades e Investigación, Ciro Gutiérrez Ascanio; o vicepresidente do Cabildo de Gran Canaria, Augusto Hidalgo; o presidente da Conferencia de Consejos Sociales, Antonio Abril Abadín; e a presidenta do Consejo Social da ULPGC, Ana B. Suárez Calvo.
O programa reuniu a voces de primeiro nivel como José Alberto González-Ruiz, secretario xeral da CEOE; Francesc Pedró, director do Instituto Internacional da UNESCO para a Educación Superior en América Latina e o Caribe; John Edwards, secretario xeral de EURASHE; e Francisco García Pascual, secretario xeral de Universidades do Ministerio de Ciencia, Innovación e Universidades. A eles sumáronse máis de vinte expertos que debateron en mesas e relatorios centrados nos grandes retos da universidade: a colaboración público-privada, o emprendimiento universitario, a xestión do talento e a competitividade internacional.
En palabras de Antonio Abril, presidente da CCS, estas xornadas “son unha oportunidade para reafirmar o papel esencial dos consellos sociais como ponte entre a universidade e a sociedade. Vinte anos despois da nosa fundación nas Palmas, volvemos a esta cidade para renovar o noso compromiso cunha universidade máis conectada, emprendedora e competitiva.”
A conferencia inaugural, pronunciada por José Alberto González-Ruiz, secretario xeral de CEOE, ofreceu unha visión estrutural do papel que debe desempeñar a universidade como aliada do tecido produtivo. González-Ruiz sinalou a necesidade dunha colaboración estable, con marcos normativos áxiles e unha maior implicación empresarial na formación de talento, a innovación aplicada e a empleabilidad. Para o responsable da CEOE “cunha estreita colaboración entre quen xera o conocimientou, que son as universidades, e quen o aplica, que son as empresas, poderemos mellorar la empleabilidad dos nosos mozos e a productividad e a competitividade do noso país en oun marco europeo e mundial cada vez máis complexo.”
A mesa redonda sobre colaboración público-privada, moderada por Ana B. Suárez, presidenta do Consello Social da ULPGC, acometeu como pasar de colaboracións puntuais a alianzas estratéxicas. Nela interviñeron Juan Ignacio Pérez Iglesias, conselleiro de Ciencia do Goberno Vasco; Fernando Martínez Gómez, presidente de REDFUE e conselleiro do Consejo Social da Universidad Carlos III de Madrid; Ángela Santianes Arbesú, presidenta do Consejo Social da Universidad de Oviedo e presidenta de DuPont España e Portugal; e Ricardo Rejas Muslera secretario xeral e vicerreitor da UCJC. O panel coincidiu en que a transformación da relación universidade-empresa require cambios estruturais, vontade política e estruturas de gobernanza compartidas.
A xornada do venres comezou coa conferencia de Francesc Pedró, director do Instituto Internacional da UNESCO para a Educación Superior en América Latina e o Caribe (IESALC), presentada por Francisco Almeida, presidente do Consejo Social da Universidad de la Laguna. Pedró expuxo que a xestión do talento debe ser prioritaria para as universidades: atraer, reter e motivar ao persoal académico e técnico son condicións necesarias para competir globalmente e evitar a fuga de cerebros. Para iso, “cada universidade debería ter un plan estratéxico que aborde estas cuestións específicas sobre talento”, e os consellos sociais deberían “esixir e apoiar estas iniciativas, asegurando que inclúan metas de internacionalización do persoal, políticas de igualdade e promocións baseadas en mérito.”
Na mesa sobre emprendimiento universitario, moderada por Juan Antonio Fernández-Velilla Hernández, presidente do Consello Social da Universidad da Rioja, participaron tres voces referentes pola súa traxectoria na intersección entre universidade, empresa e tecnoloxía: Antonio Huertas Mejías, presidente do Consejo Social da Universidad de Extremadura e presidente de MAPFRE; Ángela Pérez Pérez, presidenta do Consell Social da Universitat de València e da Fundación Universidad Empresa ADEIT; e Manuel Abellán Serna, director de Universidades de Microsoft España. Os relatores abordaron como fomentar unha cultura emprendedora transversal entre o estudantado, o profesorado e o persoal investigador, con estruturas eficaces de acompañamento —como viveiros, redes alumni ou fondos semente— e alianzas con empresas e administracións que fortalezan ecosistemas de innovación conectados ao territorio. Tamén se identificaron barreiras normativas e institucionais que aínda frean o impulso do emprendimiento universitario, así como propostas para desenvolver modelos e consolidar contornas sustentables de creación de valor.
A conferencia sobre o Informe Draghi, a cargo de John Edwards, secretario xeral de EURASHE, enmarcou o papel das universidades dentro da axenda de competitividade europea. Presentado por Antonio Rodríguez, reitor da Universidad Fernando Pessoa Canarias, Edwards analizou o potencial das universidades en ciencias aplicadas, as estratexias RIS3 –estratexias rexionais de especialización intelixente– e a necesidade de diversificación institucional como elementos chave para a conexión co desenvolvemento rexional e o crecemento sustentable. En palabras do propio Edwards, “necesitamos diversidade, especialización e cooperación dentro dos sistemas de educación superior para aumentar a competitividade (e a cohesión) de Europa”.
A mesa sobre competitividade, moderada por Mercedes León Lozano, presidenta do Consejo Social da Universidad de Sevilla, pechou o bloque temático cun debate enriquecedor. Interviñeron Lluís Serra Majem, reitor da ULPGC; Silvana Jiménez Chávez, consultora de Oxentia; Juan Antonio Vázquez, expresidente de CRUE e exreitor da Universidad de Oviedo; e José Manuel Pastor Monsálvez, catedrático da Universitat de València e investigador do IVIE. Todos coincidiron en que a universidade española necesita máis autonomía, financiamento estratéxico e conexión internacional para competir sen perder cohesión territorial.
A conferencia de clausura, estivo a cargo do secretario xeral de Universidades do Ministerio de Ciencia, Innovación e Universidades, Francisco García Pascual, que pechou as xornadas cunha mirada institucional sobre o cambio de paradigma e foi presentado por Miguel ángel Acosta, secretario xeral da CCS. O responsable do MICIU realizou un percorrido polas principais medidas impulsadas polo Ministerio —como o programa María Goyri, o plan Unidigital e a ONAC— e defendeu unha universidade máis eficiente, aberta, internacional e socialmente relevante. Para García Pascual España “necesita universidades libres, plurais, críticas, autónomas e comprometidas co progreso do país. Unhas universidades cuxo modelo se asenta na calidade, na igualdade de oportunidades e na docencia e a investigación como funcións esenciais. Os consellos sociais deben ser os principais garantes dese modelo universitario, e, ao mesmo tempo, converterse no espazo fundamental de relación entre a universidade e a sociedade, as empresas e as institucións. Todo o noso sistema educativo superior xógase moito en que esa relación sexa intensa e frutífera.”
Con estas xornadas, a Conferencia de Consejos Sociales de las Universidades Españolas reafirma o seu compromiso co fortalecemento da relación entre universidade e sociedade, nun momento clave de transformación para a educación superior.